Onder
het licht van Mevlâna
Door
Kabir Helminski
'Niets had mij
voorbereid op de woorden van Roemi', zei iemand onlangs tegen me. 'Alle jaren
van het lezen en het schrijven van poëzie niet. En de jaren van mijn spirituele
zoektocht ook niet.'Dat overkomt veel mensen, onder wie mensen die weinig
belangstelling hebben voor zogenaamde 'poëzie'. We ontmoeten in Mevlâna
Djelal-oed-din Roemi meer dan een literaire persoonlijkheid, meer dan een
dichter. 'Hoed je voor dichters', zegt de Koran, 'ze lopen afwezig door de dalen
en doen niet wat ze zeggen.' Mevlâna was alles wat hij zei: zijn woorden
stroomden als een fontein uit zijn wezen. Hij had geen literaire ambitie. Hij
kon gewoon niet anders en zijn overvloedige inspiratie heeft de afgelopen
zevenhonderd jaar de dorst van vele harten gelest. Naarmate de tijd verstrijkt,
herkennen steeds meer mensen wat hij de mensheid heeft geschonken. De westerse
cultuur kent geen literaire persoonlijkheid die met hem te vergelijken valt.
Toen er onlangs een conferentie werd gehouden waarin men een brug poogde te
slaan tussen 'de Islam en het Westen', kregen Mevlâna en Goethe de eer die hun
toekwam, maar zelfs de westerlingen die aan de conferentie deelnamen hadden het
gevoel dat zij niet op dezelfde hoogte stonden. 'Goethe mag dan nog zo groot
zijn', zei Annemarie Schimmel, de grote Duitse kenner van de Islam, 'hij is als
een kluit aarde, terwijl Mevlâna... Mevlâna het hele zwerk is. 'En Shakespear
leeft, ondanks zijn grootheid, vandaag de dag niet in het hart van de mensen
zoals Mevlâna dat doet. Nee, als je een culturele grootheid zou moeten noemen
die zowel tijdloos als verheven is en wiens invloed nooit lijkt te tanen, zou
dat misschien Bach zijn.
Mevlâna's
geschenk is 'een lamp in de duisternis van verbeelding, verwarring, fantasie,
twijfel en achterdocht. Zijn meesterwerk, de Masnavî, dat zes boeken en zo'n
27.500 versregels beslaat, bestaat uit onderling verweven verhalen, metafysische
bespiegelingen en hoge vluchten van lyrische inspiratie. Geen enkel onderdeel
van het leven ontsnapt aan het licht van zijn lamp, niets is te werelds of te
onbeduidend. Elk denkbaar onderwerp en thema dient om de grote waarheid van de
werkelijkheid te openbaren, namelijk dat alle leven één is, dat alles van God
komt en tot God terugkeert, dat achter alle uiterlijke verschijnselen een
goddelijke bedoeling schuilgaat en dat het doel van dit alles is dat de
werkelijkheid van de Liefde wordt ontdekt en vollediger bekend wordt.
Uit
de inleiding van:
Roemi
Juwelen
- Een dagboek met 365 fragmenten van wijsheid
Uitgeverij Kosmos Z&K
Utrecht, 2001
ISBN: 9021596873
Uitvoering: gebonden
208 pagina's